با تشکر از دوست خوبمان آقای مجید رسولی که اجازه نشر این مطالب را در سایت میلاجرد به ما دادند و یک قدردانی ویژه از ایشان ، با اینکه از کشور عزیزمان دور هستند اما در جهت شناسایی فرهنگ زادگاه و منطقه  خود تلاش می کنند .

نویسنده : مجیدرسولی 

منبع : وبلاگ آشنایی با روستای فامرین ( فامرین کهن )
آدرس لینک مطلب از وبلاگ :

 http://famerinekohan.blogfa.com/post/13

سنت « وارا اولماک »

یکی از سنت های بسیار خوبی که از گذشته در تاریخ روستای فامرین خود را جا کرده است سنت مشارکت و همکاری در کارها مختلف بین اهالی روستای زیبای فامرین می باشد که از جمله از آن می توان به سنت « وارا اولماک » اشاره کرد که در بین همسایه ها و اهل محله های مختلف مرسوم بوده و هست .

امّا « وارا اولماک » چیست ؟!!

از آنجائیکه که روستای فامرین یکی از قطب های تولیدات کشاورزی و دامداری در طول صده های گذشته تا کنون در منطقه بوده است و از این نظر توانسته است  جایگاه ویژه و ممتازی را برای خود کسب کند ، بنابراین اکثر خانواده های فامرینی دارای تعداد زیادی گوسفند اعم از میش و بز بوده و تعدای گاو و گوساله به نحوی که در اکثرا خانه های فامرین می توان تعداد قابل توجهی از نگهداری حیوانات اهلی مشاهده نمود که همین مساله سبب شده است که برای فرآورده های لبنی اعم از شیر و ماست و کره محلی و... در گذشته چاره ای اندیشده شود لذا از سال های بسیار دور زنان فامرینی برای بهره وری بیشتر از این موضوع و استفاده مناسب از شیر از هوش و ذکاوت خود استفاده کرده اند تا راهکاری بسیار جالب و زیبا برای استفاده از لبنیات خود بخصوص شیر تدبیر کنند و آن اینکه سنت « وارا اولماک » را طراحی کرده اند .

در این تدبیر به جای این که هر کس مقدار شیر گوسفندان و گاو های خود را به تنهایی تبدیل به لبنیات کند که این امر هم کفیت و هم وقت و هزینه های زیادی را تحمل می کند و از طرفی سودآوری و راندمان پایینی دارد ضمن آنکه مثلا در دوره یک ماهه امکان این که هر خانواده بخواهد به تنهایی انواع و اقسام لبنیات را در حجم بالای هم برای مصرف خانواده خود و فروش به در بازار داشته باشد میّسر نبوده است بنابراین زنان همسایه طبق سنت « وارا اولماک » دور هم جمع می شدند و به تعداد نفراتی که بودند تصمیم می گرفتند در طول چند روز شیر های دام های خود را به نوبت و ترتیب به یک نفر داده تا آن فرد و همسایه بتواند با در اختیار داشتن شیر بیشتر محصولات لبنی بیشتر برای خود و فروش و یا موارد غیره داشته باشد .

مثلا 8 همسایه تصمیم می گرفتند در یک دوره زمانی شش 6 ماهه مازاد شیر خود را به صورت دوره ای پنج روز اوّل را به یک نفر بدهند  و پنج روز دوم نفری بعدی الی آخر ... بنابراین چون دوشیدن گاو و گوسفند در روستای فامرین در دو نوبت صبح و عصر انجام می شود شیرها را جمع می کردند و هر روز صبح به خانه آن همسایه ای که نوبتش بود می برند و شیر را تحویل آن فرد می دادند.

نحوه محاسبه شیر در آن زمانهایی که واحد لیتر و گالن و ... هنوز در دنیا باب نشده بود در نزد زنان فامرین زمین به این گونه بوده که از شاخه های خشکیده درخت یا بوته  مو که همانند انگشت بند ، بند می باشد  استفاده می کردند که به آنها به گویش محلی « لَ لَ » می گویند که ارتفاع آن حداکثر سی تا چهل سانتی متر می باشد. در کل دوره از چند عدد به تعداد روزها استفاده می شده اگر روزهای دوره 5 روزه برای هر نفر بوده پنج 5 عدد و اگر بیشتر بوده به تعداد آن افزوده می شده و ظرف شیر و یا طشت مخصوص شیر به زبان محلی فامرینی « لانچا »  هم یکی بود و برای همه از آن استفاده می شده و « لَ لَ » یکسان استفاده می شد و نحوه محاسبه آن به این شکل بود که پس از اینکه هر فرد شرکت کننده در « وارا اولماک » شیر خود را می آورد درون طشت شیر می ریخت و یکی از  « لَ لَ » ها را می آوردند  و آن را در داخل طشت شیر قرار می دادند و اندازه شیر به هرکجای  « لَ لَ » می رسید آن را با نخی می بستند و بوسیله آن علامت گذاری می کردند تا اینکه در نوبت فرد آورنده شیر تحویل گیرنده شیر به همان میزان شیر برای تحویل دهنده بدهد .

 « لَ لَ » ها نقش اساسی در اندازگیری شیرهای جمع شده توسط همسایه داشت و مهمتر از همه اینکه « لَ لَ » ها نزد تحویل گیرنده شیر می ماند نه تحویل دهنده آن ، و این اعتماد آنان را به یکدگر نشان میداد و حکایت از صداقت و درستی این مردم داشت که حتی کوچکترین شکی به یکدیگر نداشتند علیرغم اینکه به راحتی علامتگذاری های روی   « لَ لَ » ها می توانست به میزان چند لیتر شیر را کم و زیاد کند ولی اصالت و فرهنگ و تمدن غنی روستانشینان فامرینی هرگز اجازه نمی داد که حتی فکر چنین کاری در ذهن زنان فامرینی رسوخ کند .

 لَ لَ علاوه بر کارکرد اندازه گیری شیر و مایعات پا از گیلم خود فراتر گذاشته و در ضرب المثل ها و کنایه های محلی فامرینی نیز خود را جای داده است به طوری که فردی در هر کاری دخالت کند در روستای فامرین به او می گویند « مگر  لَ لَ شده ای که در همه کارها دخالت می کنی » ، که این خود نشان از کاربردهای  لَ لَ در روستای فامرین می باشد.

این سنت حتی تا چند سال سال پیش نیز در روستای فامرین حفظ شده بود ولی متاسفانه و یا خوشبختانه با خرید شیر توسط کارخانه های لبنی منطقه دیگر هویت خود را از دست داد و فرزندان و آیندگان روستای فامرین باید از این پس این سنت را در تاریخ غنی فامرین جستجو کنند.

هرگونه کپی برداری و رونوشت از مطالب این وبلاگ بدون ذکر منبع طبق قانون جرائم رایانه ای جرم محسوب شده و حق پیگیری قانونی برای صاحب وبلاگ محفوظ می باشد.

مجید رسولی 

یاحق